XHIHADI I PAMUNDUR I ARTAN KRISTOS
Nga : Besnik Sinani
Ditët që pasuan arrestimin
e qytetarit durrsak Artan
Kristo, me akuzën për
nxitje terrorizmi, u shoqëruan me
demonstrime në media të website-
it, ku Kristo postonte opinionet
e tij fetare si dhe citime nga
një kumtesë e tij prej gati 15
minutash, në të cilën ai flet për
përgatitje për xhihad. Sipas medias,
organet përgjegjëse për arrestin
kanë ofruar si prova
inkriminimi të Kristos pikërisht
këto postime dhe kumtesa.
Në fakt, një shqyrtim i thjeshtë i
tekstit inkriminues të hedhur në
Internet nga Kristo, tekst i botuar
i plotë në disa gazeta të përditshme,
zbulon qartësisht se vetë i
akuzuari akuzon një person si të
devijuar nga feja, për shkak se ky
i fundit paska thënë frazën "Bin
Ladeni është muxhahid (apo
luftëtar sipas variantit në gazeta)
i madh". Kjo frazë i atribuohet
gabmisht Kristos, kur ky vetëm
sa e ka cituar atë për të stigmatizuar
një person tjetër.
Më i ndërlikuar për t'u interpretuar
shfaqet citimi i kumtesës së
hedhur në Youtube nga i akuzuari.
Kjo kumtesë është paraqitur
si përgjigje ndaj një pyetje
drejtuar Kristos nëse "ka sot xhihad".
Përgjigja e tij gjendet në internet
për këdo që dëshëron ta
dëgjojë, por është vështirë të kuptosh
mesazhin e Kristos pa e vendosur
atë në kontekstin e debateve
fetare që ndodhin sot kryesisht
në Lindjen e Mesme, si dhe
pa i kushtuar vëmendje asaj që
"nuk thuhet" në atë mesazh, po
aq sa asaj që thuhet.
Kristo i qëndron besnik një pozicioni
fetar të njohur në literaturën
perendimore të këtij fenomeni si
"selefizëm tradicionalist". Burimet
e tij fetare, sidomos në lidhje
me çështjen në fjalë të xhihadit,
bëhen të qarta nëse shihen postimet
e tjera nga website-i që Kristo
drejtonte, apo në përkthime në
shqip të qëndrimeve nga figura
të njohura të kësaj tendence fetare:
dijetarit me origjinë shqiptare
Nasirudin Al- Albani
(vdiq 1999) dhe atij saudit, Ibn
Uthejmini (vdiq më 2001). Këto
dy figura qendrore të selefizmit
tradicionalist janë cituar, midis të
tjerave, të shprehen qartë se, sipas
doktrinës së tyre fetare, operacionet
kamikaze në emer të xhihadit,
janë fetarisht të ndaluara
(haram). Tek qëndrimet e këtyre
dy figurave dhe tek debatet e
vazhdueshme rreth çështjes së
xhihadit në tribunat fetare mys-
limane, gjendet informacioni i
duhur për të kuptuar domethënien
e mesazhit të Kristos, i
cili, në fakt, nuk është aspak original
sa është riprodhim i retorikave
dhe refreneve të selefizmit
tradicionalist. Ironikisht, në
gjuhën e militantëve të tipit të Al
Kaidas dhe mbështetësve të tyre,
qëndrimi i paraqitur nga Kristo,
do të cilësohej si oportunist dhe
burracak, bërje bisht ndaj detyrës
së luftës për çlirimin e tokave të
pushtuara të myslimanëve në Irak
apo Palestinë dhe ndaj mbështetësve
të Izraelit apo të qeverive
shtypëse të Lindjes së Mesme.
Për të qartësuar më tej nuancat
dhe pështjellimet që lindin gjatë
trajtimit të këtyre temave të nxehta,
le të adresojmë shkurtimisht
termin 'xhihad', i cili prej kaq kohësh
është kthyer në aktor gjeopolitik.
Sipas të drejtës islame ka dy lloje
lufrash të armatosura. Njëra është
luftë e shpallur nga autoriteti i
udhëheqësit shtetëror të komunitetit
të gjithë besimtarëve, kalifit,
ndaj një entiteti tjetër. Deklarimi
i kësaj lufte, në të drejtën
klasike islame, është prerogativ i
kalifit dhe si i tillë është praktikisht
vështirë të realizohet në praktikë
pasi, bie fjala, edhe dinastia
osmane, e cila e ka pretenduar
këtë titull, e ka përdorur atë vetëm
në mënyrë fragmetare gjatë sundimit
të saj dhe për pasojë, ky post
për qindra vjet nuk ka patur një
përfaqësues të mirëfilltë. Për
shumë nga doktorët e të drejtës
islame, pushtimet e osmanëve
nuk kualifikoheshin si xhihad.
Sot, pas suprimimit të Kalifatit
"teorik" nga Ataturku, e në mungesë
të një prijësi që pranohet nga
gjithë komuniteti global i besimtarëve
si kalif, ky lloj xhihadi
është praktikisht i pamundur.
Forma e dytë e xhihadit, është e
drejta e vetmbrojtjes ndaj një
pushtimi të huaj. Sipas shumicës
së figurave qendrore fetare myslimane
sot, kjo është e vetmja formë
legjitime e xhihadit, apo luftës së
armatosur në ditët e sotme. Risia
monstruoze e Al Kaidës ka qenë
të pretendojë se lufta kundër shteteve
të Perëndimit, në qytetet e
Perëndimit, është luftë vetëmbrojtëse.
Autoritete fetare si Nasirudin
Al Albani dhe Ibn Uthejmini,
ndër shumë të tjerë, janë
shprehur energjikisht kundër
kësaj risie. Gjithashtu, në të
drejtën islame, lufta disiplinohet
nga disa obligime etike, si ndalimi
i sulmit ndaj palëve të papërfshira
në betejë, qofshin këta edhe
të palës armike. Për Al Kaidën
dhe grupe të tjera moderne terroriste,
këto ndalesa fetare nuk
duhet të pengojnë përdorimin e
metodave luftarake të cilat nuk
bëjnë dallim midis ushtarëve dhe
civilëve. Kjo vjen, sipas tyre, sepse
teknikat moderne të luftës e
bëjnë këtë dallim të pamundur.
Kështu, për dallim nga sa shpall
botërisht krahu ideologjik i Al
Kaidës, çdo dëgjues mund të vërë
re dy elementë të rëndësishëm të
ligjërimit të Kristos. Së pari, mungesa
e përmendjes së Irakut si
fushë legjitime që kërkon xhihad,
përpjekje të armatosur për çlirimin
nga pushtimi amerikan.
Grupe militante kanë akuzuar
prej kohësh figurat kryesore fetare
të Arabisë Saudite, bastionit gati
zyrtar të selefizmit tradicionalist,
se kanë shpërdoruar mësimet fetare
për të menjanuar deklarimin
e xhihadit, obligimit për të luftuar
në Irak. Në të kundërt, disa elementë
të selefizmi tradicionalist
janë përqëndruar në trajtesa teorike
e klasike të xhihadit, si ato për
domosdoshmërinë e "rikthimit të
Andalusit", apo Spanjës myslimane
të shekujve të sundimit
maur. Të tilla qëndrime emblematike
duhen parë paralel me
ligjërime të ngjashme mbi "parajsat
e humbura"që gjejmë edhe në
ideologë të frymëzimeve të tjera
fetare, si psh. kur flitet për rikthimin
e Stambollit (Kostandinopojës)
në fenë e parë, etj. Mund
të thuhet se përtej efekteve irrituese,
ligjërimi i Kristos, si rixhirim
i qëndrimeve të njohura të
mësuesve të tij shpirtërorë, nuk
ka reperkursione praktike dhe
mbi të gjitha, është i konstruktuar
të jetë i tillë.
Kjo del dhe më e qartë nga eksplorimi
i temave sektare që
gjenden në çështjen e dytë të trajtuar
nga Kristo, tek ajo e "përgatitjes".
Çdo të thotë "përgatitje"
në leksikun fetar të selefizmit
tradicionalist?
Sipas kësaj shkolle fetare, çdo fatkeqësi
politike në botën myslimane,
veçanërisht kolonializmi i
Lindjes së Mesme, shpërbërja e
Kalifatit, apo pushtimi i Palestinës
dhe formimi i Izraelit, janë
dënime nga Zoti për devijimet ose
papastërtinë doktrinare të myslimanëve.
Për këtë arsye, teksa
Kristo i referohet "përgatitjes" me
referenca prej një vargu kuranor
mbi betejat profetike, tema e tij
kryesore ka të bëjë me "përgatitjen
doktrinare." Ironia e kësaj
teze është se është e mbështetur
mbi kushtin që "koha e xhihadit"
është atëherë kur të jetë arritur
kjo "pastërti doktrinare." Çdo studiues
i mendimit islam është i njohur
me faktin se ky pretendim për
pastërti doktrinare është historikisht
i pamundur, dhe thjesht
utopik, prej faktit se nuk ka konsensus
midis myslimanëve mbi
këtë "pastërti doktrinare." Çdo të
thotë kjo? Kjo do të thotë se Kristo,
si një nga shumë pasuesit e
selefizmit tradicionalist në botë,
teksa përqafon teorikisht idenë e
xhihadit si luftë çlirimtare, në
praktikë, bën thirrje për pauzë
ideologjike deri sa të arrihet
pastërtia doktrinare, e cila është
në fakt e paarritshme.
Ai qartazi fajëson, për shembull,
për gjendjen në Palestinë, aktet e
shirkut (politeizmit) dhe kufrit
(mosbesimit) të myslimanëve të
atjeshëm. Qartazi, për Kriston,
ata nuk kanë pastërtinë doktrinare
të duhur. Këto dhjetëra
vjet, pretendon ai, në vend të asaj
çfarë është bërë, pra akteve luftarake,
duhet të ishte punuar me
edukimin e doktrinës së drejtë.
Sigurisht që ky nuk është një
qëndrim original i Kristos. Ai
përsërit gati fjalë për fjalë diskurset
e njërit prej mësuesve të vet
shpirtërorë, Nasirudin Al Albanit,
për nder të të cilit, me sa duket,
Kristo ka adoptuar mbiemrin "Albani"
në pseudonimin e tij "akademik",
me të cilin nënshkruan
opinionet e veta fetare në Internet.
Konkretisht, sa i përket Palestinës,
dijetari Nasirudin Al Albani
pat deklaruar se nëse gjendja
e vështirë e palestinezëve në
tokat e pushtuara i pengon nga
dedikimi i nevojshëm fetar, ata
duhet të emigrojnë nga ajo tokë.
Pra, jo të luftojnë. Për ngarkesën
nacionaliste që mbart çështja e
Palestinës në Lindjen e Mesme,
nuk mund të ketë provokim më
të madh. Por kjo ilustron idenë se
për mësuesit shpirtërorë të Kristos,
"lufta" teologjike është ajo që
ka përparësi mbi çdo kauzë nacionaliste
apo pan-islamiste si
Palestina. Praktikisht, kjo do të
thotë se, teksa selefinjtë si Kristo
trajtojnë temën e xhihadit, automatikisht
atë e përfytyrojnë në
një kohe të pacaktuar, gati johistorike,
kur të arrihet masivizimi
konsensual i pastërtive të doktrinës
e ritualit. Në të kundërt, për
ideologët që mbështesin metodologjitë
e Al Kaidas, të parët përbëjnë
oportunistë, të cilët në fakt
dëmtojnë kauzën e Islamit duke
induktuar pasivitet tek pasuesit
e tyre, dhe duke i drejtuar ata të
shohin thelbin e problemit jo tek
Amerika dhe qeveritë e Lindjes
së Mesme, ku e sheh Al Kaida, por
tek imtësitë e ritualit apo tek debatet
teologjike, të cilat kanë
shekuj që myslimanët nuk i zgjidhin.
Me pak fjalë, Xhihadi për të
cilin flet Kristo, është praktikisht
i pamundur. Përfshirë në debate
kontroversiale të largëta nga realiteti
shqiptar, teorizimet dhe
qëndrimet e Artan Kristos, alias
Muhamed Abdullah al Albanit,
sigurisht që janë shqetësuese për
optikën e një publiku jo të specializuar.
Por nuk duhet harruar
se jo gjithçka që trondit apo irriton
publikun e gjerë përbën krim.
Agjensitë dhe organet që po trajtojnë
rastin Kristo, duhet medoemos
të kërkojnë asistencë nga ekspertë
të mirëfilltë të terrorizmit
apo ekstremizmit islamik tek homologët
e tyre perëndimorë, për
të kuptuar drejt formulimet e tij
retorike, për të përcaktuar qartë
në kemi të bëjmë me nxitje për
dhunë konkrete, apo vetëm me
vizione dhe predikime, qofshin ato
edhe reaksionare. Nëse duhet patjetër
një shembull preventiv
kundër frymëzimeve të mëtejshme
ekstremiste, Artan Kristo
"al Albani" (arabisht: shqiptari)
që shpall si heretikë e devijantë
simpatizantët e Bin Ladenit, nuk
do të ishte kurbani i duhur.
